'We gaan de samenwerking in de regio versterken', dat spraken de partijen die het Integraal Zorg Akkoord (IZA) ondertekenden met elkaar af. Daarvoor is een goed beeld van de regio nodig. Verschillende ROS’en begeleidden de regionale partijen uit de regio bij het maken van een regiobeeld, in opdracht van zorgverzekeraars.
De ROS’en zijn experts in het begeleiden van regionale samenwerkingsvraagstukken; zij kennen de bestaande structuren en de initiatieven in de regio goed. Elly van der Wijk, programmamanager bij ROS Robuust in Zuid-Nederland, begeleidde het proces voor zorgkantoorregio Midden-Brabant: “Er was daar al een regionale samenwerking en de partijen waren al bezig met de zorgthema’s van het Integraal Zorg Akkoord (IZA). Er lag een goede basis om op voort te bouwen.”
Opvallende uitkomsten
“We dachten met een kernteam na over de vragen; hoe verkrijgen we de juiste data die de ontwikkelingen in zorgvraag en zorgaanbod goed laten zien? En nog belangrijker, hoe voeren we het gesprek met een brede groep regionale partijen over de betekenis van die data? Deze gesprekken over de data leverde opvallende uitkomsten op omdat de informatie over leefstijl, sociaal economische status (SES) en doelgroep gecombineerd werd. Een van de uitkomsten is dat in Tilburg een groep ouderen vanaf 65 jaar woont die een lage SES én slechte leefstijlindicatoren heeft. Dat maakt deze groep extra kwetsbaar”, vervolgt Elly.
“Sommige dingen weet je al wel, maar de combinatie van data zorgt voor de scherpere bewustwording van de aard en omvang van de kwetsbaarheid van specifieke groepen mensen.” De zorgverzekeraar, bestuurders en professionals uit zorg en welzijn, het sociale domein, de gemeente en vertegenwoordiger van patiënten Zorgbelang namen deel aan deze gesprekken.
Hoog gewaardeerd door de NZa
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft het regiobeeld van Midden-Brabant hoog gewaardeerd en verklaarde: "Sommige regiobeelden springen eruit wat betreft helderheid. Deze plannen zijn overzichtelijk, doorgronden patronen, zijn gespecificeerd naar doelgroep, verbinden domeinen en geven een aanzet tot oplossingen."
Patrick Ernst, directeur-bestuurder van Robuust: “Ik ben blij dat onze aanpak die in de loop der jaren is ontwikkeld wordt gewaardeerd, en wil ik daarbij opmerken dat het gesprek over de resultaten voeren minstens zo belangrijk is.” ROS Robuust begeleidde ook bij de regiobeelden: Noord-Midden Limburg, Rijk van Nijmegen, Zuid-Limburg en Zuidoost-Brabant.
Mark Callaars, senior-adviseur bij ROS Raedelijn in Midden-Nederland is al 7 jaar betrokken bij de netwerksamenwerking Gezond Veluwe. Het netwerkteam vanuit Raedelijn begeleidt dit netwerk vanuit verschillende rollen. In zijn rol als informatiemanager binnen het netwerk was het voor de partners, waaronder zorgverzekeraar Zilveren Kruis, logisch dat hij het regiobeeld proces op de Noord-Veluwe begeleidde. Mark noemt het traject ‘herijking regiobeeld’ omdat de netwerksamenwerking al volop bezig was met de IZA-thema’s en er al een beeld van de regio gemaakt was.
“Onze rol als Raedelijn is om de netwerksamenwerking aan te jagen en te organiseren. Daar hoort bij dat je al een startfoto maakt als je aan netwerksamenwerking begint."
Netwerksamenwerking aanjagen en organiseren
Mark: “Onze rol als Raedelijn is om de netwerksamenwerking aan te jagen en te organiseren. Daar hoort bij dat je al een startfoto maakt als je aan netwerksamenwerking begint. In het bestuurdersoverleg van Gezond Veluwe kondigden we aan dat we het regiobeeld dat we al hadden gingen herijken en verrijken. In diverse gremia hebben we de kwantitatieve data verrijkt met gesprekken. Hier waren zorgprofessionals, welzijn, burgerperspectief bij betrokken.”
De gesprekken leidden tot enthousiasme bij bestuurders om samen te werken op nieuwe thema’s, zoals digitalisering en gegevensuitwisseling. En uit gesprekken met onder andere de GGD kwam naar voren dat nu ook echt ingezet moet worden op de mentale gezondheid van jongeren.”
Op basis van het regiobeeld worden door de regionale zorgpartijen regioplannen opgesteld. In deze plannen komen de prioritaire regio-opgaven. Ook bevatten de regioplannen afspraken over hoe partijen deze opgaven gecommitteerd gaan aanpakken en wie daarbij betrokken zijn. Raedelijn is bij het regioplan bij betrokken, ditmaal vanuit een adviesrol. Mark Callaars: “Nu het proces is ingezet om tot regioplannen te komen moeten we ervoor oppassen dat we de zorgprofessionals niet te veel belasten. Maak zoveel mogelijk gebruik van wat er al is. Op de Veluwe lopen al veel trajecten en die brengen we in kaart met het kernteam.”
Samenwerkingsverkenner als online tool voor samenwerkingsverbanden
Rienk Overdiep, programmamanager bij Robuust in Zuid-Nederland: “Verzekeraars CZ en VGZ hebben ons benaderd om te ondersteunen bij het maken van zes regiobeelden. Voor die regio’s hebben wij een bovenregionaal plan gemaakt zodat iedere regio vanuit dezelfde aanpak het plan kon vormgeven.”
De Samenwerkingsverkenner is één van die onderdelen die bovenregionaal is ontwikkeld in Zuid-Nederland. Dit is een online tool die samenwerkingsverbanden en de zorgthema’s waarop zij actief zijn inzichtelijk maakt. Dit geeft belangrijke informatie om de samenwerking in een regio verder uit te kunnen bouwen of vorm te geven.
Rienk Overdiep: “In de online tool zitten inmiddels meer dan 500 samenwerkingsverbanden in Zuid-Nederland. De tool voldeed aan een belangrijke behoefte uit de regio’s. Bij het starten of uitbreiden van een samenwerking wil iedereen weten; wie werkt er nu eigenlijk samen met wie? En op welk thema? De tool is voor Zuid-Nederland gemaakt, maar alle samenwerkingsverbanden in heel Nederland kunnen gebruik maken van deze Samenwerkingsverkenner.
De ROS'en zijn experts op het gebied van regionale samenwerkingsvraagstukken in de zorg. Zij kennen de juiste partijen in de regio en verbinden die met elkaar. Ze fungeren als katalysatoren voor samenwerking, waardoor partijen met elkaar in contact komen en gezamenlijk kunnen werken aan het verbeteren van de zorg in hun regio.
Naast Robuust en Raedelijn hebben de ROS’en Proscoop, Mura Zorgadvies, Samergo, Reos en ROS Friesland begeleid bij het maken van een regiobeeld. Sommige ROS’en hebben nog een adviesrol bij het maken van een regioplan.
Proscoop (werkgebied: Noordoost Nederland)
Het werkgebied van Proscoop bevat zeven regiobeelden waarbij Proscoop in meer of mindere mate betrokken is geweest bij vijf regiobeelden. Het regiobeeld Drenthe is een goed voorbeeld van een mooie coproductie omdat vanaf het begin gelijk commitment was om met elkaar aan samen te werken. In korte tijd moest het regiobeeld ontwikkeld worden en dit is gelukt op basis van bestaande goede samenwerkingen. Adviseur Aline Kronenberg: “Vanuit Proscoop waren we voornamelijk verantwoordelijk voor het proces om te komen tot een regiobeeld wat van toegevoegde waarde was voor de regio. Dit proces hebben we ingericht op basis van (digitale) inloop- en feedback momenten. Deze konden individueel of plenair zijn, afhankelijk van de benodigde input. Hierin hebben we gebruik gemaakt van onze korte lijnen in de regio. Tussen de inloop momenten hebben verschillende experts vanuit hun achtergrond het regiobeeld inhoudelijk gevuld met data en verfijnd.
Bij deze coproductie waren meerdere partijen betrokken namelijk; GGD Drenthe, Trendbureau Drenthe en Zorgplein Noord. Ondanks dat we in andere trajecten al samenwerkten, voelden we de gezamenlijke verantwoordelijkheid om tot een mooi regiobeeld te komen. Doordat we krachten hebben gebundeld op onze expertises, hebben we ervaren dat we op deze manier meer kunnen bereiken.”
“We zien bij het opstellen van het regioplan dat het samenbrengen van de juiste partijen tot energievolle en constructieve samenwerkingen leidt. Die graag samen de opdracht aangaan om echte transformatie in de regio te bereiken.”
De overige regiobeelden die vallen in het werkgebied van Proscoop en waar we in meer of mindere mate een rol in hebben gehad zijn te vinden op de website van Proscoop.
Mura Zorgadvies (werkgebied: Gelderse Vallei, Gelders Rivierenland en de gemeente Zaltbommel)
Eefje de Bruijne, directeur bestuurder bij Mura Zorgadvies heeft regionale partijen begeleid bij het maken van de regiobeelden Rivierenland en Ouderen Rivierenland, vallend onder regio Nijmegen: “In Rivierenland hebben we met een kernteam gewerkt aan het regiobeeld. Nu duidelijk is waar nog data ontbreekt, of waar een verrijking op basis van de gedefinieerde opgaven nodig is, zijn we bezig met een ‘Regiobeeld 2.0’. Dit loopt parallel aan de ontwikkeling van het regioplan: immers goede onderbouwing voor de keuzes die we daarbij maken en duiding van hetgeen de cijfers laten zien, is onontbeerlijk voor een goed gedragen plan.”
Betrokken partijen zijn: zorgverzekeraar Menzis, een programmamanager namens de Rivierenlandse gemeenten, GGD Gelderland Zuid en Mura hebben het proces begeleid. Alle partners vanuit het platform Rivierenland Samen Beter zijn betrokken. Mura Zorgadvies is betrokken bij het verrijken van het regiobeeld en het opstellen van een regioplan.
Samergo (werkgebied: Rotterdam e.o., Zuid-Hollandse Eilanden, Barendrecht, Albrandswaard, Ridderkerk en Waardenland)
Programmamanager Matine van Schie en informatiemanager Willemijn Looman van Samergo hebben regionale partijen begeleid bij het regiobeeld Waardenland. Hieraan ging een zorgvuldig proces vooraf, waarin Samergo optrad als procesbegeleider, adviseur en informatiemanager. Samergo verrijkte de landelijke data vanuit een ROS-coalitie en organiseerde en begeleidde diverse dialoogsessies. Willemijn Looman licht toe: “Door de data te analyseren, hebben we het beeld van de regio gemaakt. Dit beeld hebben we in sessies met vertegenwoordigers van cliënten en partijen aanscherpt.”
Naast de opdrachtgevers VGZ en de gemeenten van regio Waardenland zijn bij het regiobeeld meer dan 80 vertegenwoordigers van partijen uit verschillende sectoren betrokken, zoals alle gecontracteerde zorgorganisaties, gemeenten, cliënten en inwoners. Matine van Schie vertelt: “Velen maakten al beelden, maar slechts van stukjes waarin zij werkzaam zijn. Met dit regiobeeld hebben we kennis uit de regio aan elkaar gekoppeld en over de sectoren heen gelegd. Zo ontstond voor het eerst een integraal beeld en werd de onderlinge afhankelijkheid nog duidelijker. De veranderopgave waar de regio voor staat in de zorg, kan niet binnen één sector opgelost worden. Je moét het wel met elkaar doen. En dat vraagt om een langdurig samenwerkingsproces.” Samergo ondersteunt inmiddels ook bij het opstellen van het regioplan en is in gesprek over begeleiding bij de monitoring van het regioplan.
Reos (werkgebied: Haarlemmermeer, Amstelland, Zuid-Holland Noord, Haaglanden en Midden-Holland)
Ook in de regio Haaglanden is intensief en daadkrachtig samengewerkt door regionale partijen aan het nieuwe regiobeeld Haaglanden, Reos begeleidde het proces. In het regiobeeld worden zes opgaven beschreven om in de regio met elkaar aan de slag te gaan om impactvolle transformaties te realiseren. Een mooie ambitie die we samen met alle betrokken partijen gaan uitwerken in de regioplannen. Waarbij inwoners mogen verwachten dat zij zorg en ondersteuning ontvangen zonder merkbare schotten. Zo dicht mogelijk bij de inwoner, afgestemd op zijn behoefte en met zoveel mogelijk eigen regie.
“Wij als ROS bij uitstek van het in gang zetten van een transformatie in de zorg. Weet wel, voor transformeren is tijd en vertrouwen nodig, kleine successen en van elkaar leren. Dat heeft een duurzaam karakter en is niet in deadlines te vangen.”
Naar zorgtransformaties
Vanuit de Regioplannen worden uiteindelijk Transformatieplannen opgesteld door alle betrokken partijen. De ROS'en zijn de aangewezen partij om het proces van deze transformaties te begeleiden en de partijen te helpen bij het realiseren ervan.
Bij die transformaties in de zorg is de ROS de partij om de regionale partijen de transformatie te helpen realiseren. Philippe Sprenger, directeur-bestuurder Raedelijn: “Zorgtransformaties gaan over systeemtransformaties. En die vragen tijd en aandacht. Als ROS'en hebben we de unieke onafhankelijke positie om langdurig te investeren zodat er duurzame transformaties ontstaan. We gaan pas weg als de transformatie onvermijdelijk is geworden."
Rienk Overdiep: “Wij als ROS bij uitstek van het in gang zetten van een transformatie in de zorg. Weet wel, voor transformeren is tijd en vertrouwen nodig, kleine successen en van elkaar leren. Dat heeft een duurzaam karakter en is niet in deadlines te vangen.”
Elke ROS is actief op meerdere thema’s uit het Integraal Zorgakkoord:
- Regionale samenwerking
- Versterking organisatie eerstelijnszorg
- Samenwerking sociale domein, huisartsenzorg en GGZ
- Gezond leven en preventie
- Arbeidsmarkt en ontzorgen professionals
- Digitalisering en gegevensuitwisseling
Nieuwsbrief ROS-netwerk
Het ROS-netwerk haalt goede voorbeelden op uit de regio's en publiceert deze. Wilt u deze voorbeelden ontvangen en hierdoor geïnspireerd worden? Schrijf u dan in voor deze nieuwsbrief.